Khi chúng ta già đi, nguy cơ mắc đột quỵ, chứng mất trí, sa sút trí tuệ và trầm cảm tuổi già tăng lên. Một đánh giá khoa học mới mở rộng đã xác định được 17 yếu tố rủi ro có thể thay đổi được có thể ảnh hưởng đến khả năng mắc các bệnh về não liên quan đến tuổi tác này.

Tiến sĩ, bác sĩ Sanjula Singh, hiện đang làm việc ở Bệnh viện đa khoa Massachusetts, cho biết: “Bằng cách thay đổi bất kỳ yếu tố nào trong số các yếu tố này, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc các tình trạng bệnh lý về não bộ”.

Sau đây là 17 yếu tố rủi ro mà bác sĩ Singh cùng các cộng sự đưa ra:

• Huyết áp
• Tiền sử bệnh lý về thận
• Chỉ số khối cơ thể (BMI)
• Chỉ số đường huyết
• Thói quen uống rượu
• Chỉ số cholesterol trong máu
• Chế độ dinh dưỡng
• Các bệnh lý mãn tính
• Khả năng thính lực
• Hoạt động thể chất
• Mục đích trong cuộc sống
• Chất lượng giấc ngủ
• Thói quen hút thuốc
• Kết nối xã hội
• Tình trạng căng thẳng
• Hoạt động nhận thức
• Triệu chứng trầm cảm

Đánh giá khoa học mới dựa trên nhiều dữ liệu trước đó

Để đưa ra danh sách này, tiến sĩ Singh và nhóm của bà đã phân tích dữ liệu từ 59 nghiên cứu trước đó. Mỗi nghiên cứu trong số đó là một phân tích tổng hợp, dựa trên việc kiểm tra dữ liệu từ một số nghiên cứu độc lập trước đó khác.

Singh và các cộng sự ước tính rằng việc cải thiện các yếu tố rủi ro có thể thay đổi có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm ít nhất 60% các trường hợp đột quỵ, 40% các trường hợp mắc chứng mất trí và 35% các trường hợp trầm cảm ở tuổi già.

Theo Singh, mục tiêu cuối cùng của việc xác định các yếu tố rủi ro này là “giúp mọi người chăm sóc não bộ của mình tốt hơn”. Bà cho biết kết quả này đặt ra câu hỏi: “Những việc mà mọi người có thể làm hàng ngày để giảm nguy cơ mắc không chỉ chứng mất trí và đột quỵ mà còn cả chứng trầm cảm tuổi già là gì?”

Huyết áp cao có tác động lớn nhất đến sức khỏe não bộ khi chúng ta già đi

Khi đánh giá 17 yếu tố nguy cơ có thể thay đổi, huyết áp cao (tăng huyết áp) nổi lên là yếu tố có tác động lớn nhất.

Singh cho biết: “Phát hiện này nhấn mạnh rằng việc chăm sóc huyết áp là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho não bộ của mình”.

Theo tiến sĩ Mitchell Elkind, giám đốc khoa học lâm sàng tại Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, kết quả đó không có gì đáng ngạc nhiên.

“Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây đột quỵ”. Ông giải thích rằng huyết áp cao là nguyên nhân gây ra khoảng 50% các cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ (do mạch máu bị tắc) và tới 80% các cơn đột quỵ do xuất huyết (do vỡ mạch máu trong não).

Elkind cho biết: “Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chấn thương não do đột quỵ có thể dẫn đến thoái hóa thần kinh thứ phát, viêm nhiễm và rò rỉ hàng rào máu não, góp phần gây mất nhận thức và chứng mất trí nhớ”.

Huyết áp cao cũng có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong não, điều này có thể góp phần gây ra bệnh trầm cảm.

Bệnh thận, hút thuốc và mất thính lực cũng là nguyên nhân đáng lo ngại

Sau huyết áp, bệnh thận có mối liên hệ mạnh nhất với ba tình trạng não liên quan đến tuổi tác này. Các bệnh lỹ về thận có thể gây ra những thay đổi ở mạch máu, khiến chúng dễ bị tổn thương và tắc nghẽn hơn, làm gián đoạn lưu lượng máu đến não.

Tiến sĩ Amanda Opaskar, phó giáo sư lâm sàng tại khoa thần kinh mạch máu thuộc Trường Y khoa Đại học Case Western Reserve, coi việc sử dụng thuốc lá là một yếu tố nguy cơ lớn khác ở bệnh nhân của bà.

“Một số bệnh nhân có thể trông thực sự khỏe mạnh với BMI bình thường và huyết áp tốt, nhưng sau đó họ lại biểu hiện các triệu chứng giống như đột quỵ”.

“Gần như không thể tránh khỏi, việc sử dụng thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính của họ. Bỏ thuốc lá sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ”.

Elkind cho rằng mất thính lực là vấn đề sức khỏe rất nghiêm trọng nhưng ít được đánh giá đúng mức và có liên quan nhiều đến chứng mất trí và trầm cảm hơn là đột quỵ.

“Mất thính lực có thể dẫn đến chứng mất trí và trầm cảm bằng cách hạn chế kết nối xã hội hoặc thông tin đầu vào để não xử lý, dẫn đến hoạt động của tế bào thần kinh giảm”, ông nói.

“Những người không nghe được có thể bị cô lập về mặt xã hội và trầm cảm, và nếu không có tương tác xã hội, khả năng nhận thức của họ sẽ suy giảm”.

Giảm thiểu rủi ro – hãy bắt đầu từ những điều nhỏ!

Singh khuyến khích mọi người sử dụng danh sách 17 yếu tố rủi ro có thể thay đổi như một “thực đơn” để họ có thể lựa chọn những yếu tố phù hợp nhất với cuộc sống của mình để cải thiện.

Bà chia sẻ: “Ví dụ, việc tập thể dục có thể không khả thi với bạn ngay lúc này, nhưng có lẽ bạn có thể bắt đầu điều chỉnh chế độ ăn uống và ăn nhiều rau hơn ”.

“Ngoài ra, vì nhiều yếu tố rủi ro này có mối liên hệ với nhau nên khi giải quyết một yếu tố rủi ro, bạn thực sự có thể gián tiếp cải thiện một số yếu tố rủi ro khác”.

Kết quả cho thấy tập thể dục là một yếu tố rất quan trọng cần tập trung. Nhiều nghiên cứu trước đây cho thấy nó có tác dụng bảo vệ sức khỏe mạnh mẽ.

Mặc dù phân tích này được diễn giải từ một khối lượng lớn các nghiên cứu trước đó, nhưng nó cũng bị hạn chế vì những phát hiện không được xác định trực tiếp từ các thử nghiệm lâm sàng sau khi những người tham gia là con người.

Opaskar nhấn mạnh rằng kết quả cho thấy mối liên hệ giữa 17 yếu tố rủi ro và đột quỵ, chứng mất trí và trầm cảm – nhưng chúng không chứng minh được những yếu tố này gây ra các bệnh về não liên quan đến tuổi tác.

3 cách quan trọng để giữ trí tuệ minh mẫn ngay cả khi về già

Bạn có động lực để thay đổi để cải thiện sức khỏe não bộ của mình không? Hãy cân nhắc ba hành động quan trọng sau.

Tập thể dục thường xuyên

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo người lớn nên tập thể dục nhịp điệu cường độ vừa phải ít nhất hai tiếng rưỡi mỗi tuần hoặc tập thể dục nhịp điệu mạnh mẽ trong một tiếng 15 phút mỗi tuần, hoặc kết hợp cả hai, tốt nhất là trải đều trong tuần.

Opaskar khuyên mọi người nên chọn bài tập mà họ có thể chịu đựng được: “Nếu bạn bị  viêm xương khớp hoặc đau cơ xương, bạn có thể thực hiện các hoạt động tác động thấp như đạp xe nằm hoặc bơi lội ”.

Thực hiện chế độ ăn tốt cho tim

Để hỗ trợ sức khỏe tim mạch , Viện Y tế Quốc gia khuyến nghị chế độ ăn nhấn mạnh vào rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá, gia cầm, đậu, các loại hạt, dầu thực vật và các sản phẩm từ sữa không béo hoặc ít béo. Chế độ ăn nên hạn chế các thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và natri.

Tập thể dục cho não

“Tôi đã rất ngạc nhiên về tác động tương đối của hoạt động nhận thức trong thời gian rảnh rỗi đối với sức khỏe não bộ nói chung [trong nghiên cứu này],” Elkind nói.

Những hoạt động có thể giúp tăng cường não bộ bao gồm đọc sách, chơi nhạc, theo đuổi sở thích và giải câu đố . “Những hoạt động này giống như bài tập cho não, giống như hoạt động thể chất là bài tập cho cơ thể và cơ bắp,” ông nói.

Theo dõi trang Fanpage của chúng tôi để biết thêm thông tin về cách bạn có thể đạt được giấc ngủ ngon mỗi đêm, đồng thời bạn cũng có thể tham gia trò chuyện và nhận tư vấn miễn phí từ đội ngũ dược sĩ của A&C Pharma.

Nguồn Everyday Health