Bạn có bao giờ nhận thấy khả năng suy nghĩ của mình trở nên chậm chạp hoặc mơ hồ không? Bạn có thể đang trải qua tình trạng thường được gọi là “sương mù não”. Mặc dù về mặt kỹ thuật, đây không phải là thuật ngữ y khoa hay khoa học, nhưng nó mô tả cảm giác tạm thời về sự suy giảm độ nhạy bén của trí óc.

Sự phát triển của xã hội hiện đại đã tạo ra vô số người thành đạt. Nhưng để đạt tới thành công đó, rất rất nhiều người phải làm việc quá sức, và sự suy giảm về thể chất và tinh thần như là một cái giá đi kèm.

Sương mù não – một thuật ngữ gây mơ hồ như chính căn bệnh đó – cũng đang thu hút nhiều sự quan tâm của xã hội và các nhà khoa học.

Sương mù não là gì?

“Sương mù não là một thuật ngữ rộng được sử dụng để mô tả một số triệu chứng nhận thức phổ biến mà mọi người phải đối mặt”, tiến sĩ Shehroo Pudumjee, một nhà tâm lý học thần kinh tại Trung tâm Sức khỏe Não bộ Lou Ruvo của Cleveland Clinic cho biết.

Những triệu chứng này có thể khác nhau nhưng nhìn chung tập trung vào ý tưởng rằng “suy nghĩ hoặc trí nhớ của bạn không hiệu quả hoặc hiệu suất như trước đây”, bà nói.

Các dấu hiệu và triệu chứng tiềm ẩn của bệnh sương mù não

Tiến sĩ Pudumjee cho biết tình trạng não sương mù biểu hiện dưới dạng “kém hiệu quả về nhận thức” – nghĩa là bạn đang gặp khó khăn trong việc huy động các nguồn lực nhận thức của mình tốt như trước đây.

Bạn có thể nhận thấy khó khăn với những nhiệm vụ đòi hỏi:

• Chú ý
• Sự tập trung
• Học hỏi
• Bộ nhớ ngắn hạn

Theo tiến sĩ Pudumjee và tiến sĩ Danielle Wilhour t, phó giáo sư khoa thần kinh tại Trường Y khoa Đại học Colorado, tình trạng này có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng có thể bao gồm các triệu chứng như:

• Bạn gặp khó khăn khi phải làm nhiều việc cùng lúc.
• Bạn gặp nhiều khó khăn hơn trong việc nắm bắt các khái niệm hoặc học tập so với trước đây.
• Những từ ngữ hiện ra ở đầu lưỡi bạn, nhưng dường như bạn không thể tìm thấy chúng.
• Bạn có thể cảm thấy như thể mình đang trong mơ hoặc trạng thái xuất thần.
• Bạn bước vào phòng và không nhớ mình định hoàn thành nhiệm vụ gì.
• Bạn quên mất chi tiết của cuộc trò chuyện.
• Bạn không thể tiếp thu nội dung tốt như trước nữa.
• Bạn dễ bị kéo ra khỏi nhiệm vụ hoặc mất tập trung.

Tiến sĩ Pudumjee cũng cho biết bệnh nhân mô tả cảm giác chung về sự chậm chạp trong nhận thức và cảm giác thiếu minh mẫn.

Nguyên nhân có thể gây ra tình trạng sương mù não

Một trong những thách thức khi tìm hiểu về sương mù não là có rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, và riêng thuật ngữ “sương mù não” không cho bác sĩ biết chính xác điều gì đang xảy ra. Tuy nhiên, sau đây là một số nguyên nhân phổ biến cần xem xét.

Thay đổi nội tiết tố

Tiến sĩ Wilhour cho biết, mãn kinh và mang thai đều có thể dẫn đến tình trạng não sương mù. Nghiên cứu cho thấy những người mang thai báo cáo tình trạng lú lẫn, mất phương hướng và mơ hồ, dẫn đến các hành vi như đặt đồ đạc ở những nơi kỳ lạ, để nhầm đồ đạc và quên các công việc đơn giản.

Đối với thời kỳ mãn kinh, một nghiên cứu giải thích rằng tình trạng khó khăn về trí nhớ có thể bắt đầu vào giai đoạn đầu của thời kỳ mãn kinh và kết thúc vào giai đoạn sau mãn kinh, có thể là do tác động của estrogen lên khả năng ghi nhớ.

Thiếu hụt dinh dưỡng do chế độ ăn kiêng

Nếu bạn đang ăn kiêng, không tiêu thụ đủ vitamin và khoáng chất có thể dẫn đến tình trạng não sương mù. Cụ thể, thiếu hụt vitamin B12 hoặc sắt có thể gây thiếu máu , có thể làm giảm mức năng lượng của bạn và ảnh hưởng gián tiếp đến nhận thức..

Ngoài ra, dị ứng và nhạy cảm với thực phẩm có thể thay đổi khả năng nhận thức của bạn. Theo một cuộc khảo sát do Beyond Celiac thực hiện, một tổ chức nghiên cứu và vận động cho bệnh celiac, 95% những người bị nhạy cảm với gluten không phải do celiac báo cáo bị sương mù não.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây ra hiện tượng sương mù não như một tác dụng phụ. Ví dụ, topiramate (Topamax), đôi khi được dùng để điều trị chứng đau nửa đầu (mặc dù thường được dùng để ngăn ngừa co giật), có thể khiến bạn cảm thấy tinh thần không minh mẫn. Wilhour nói rằng “Tôi cảnh báo bệnh nhân rằng thuốc này có thể gây ra tình trạng suy nghĩ mơ hồ, lú lẫn và khó tìm từ”.

Ngoài ra, nhiều loại thuốc có thể là một yếu tố khác gây ra tình trạng sương mù não. Mọi người gặp phải các tác dụng phụ theo những cách khác nhau, nhưng nếu bạn nhận thấy tình trạng sương mù não sau khi bắt đầu dùng một loại thuốc mới, hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ xem các vấn đề về nhận thức có phải là tác dụng phụ có thể xảy ra hay không.

Hóa trị ung thư

Theo Viện Ung thư Quốc gia, suy giảm trí nhớ là một hiện tượng nổi tiếng mô tả các vấn đề về suy nghĩ trước, trong và sau quá trình điều trị ung thư. Sương mù tinh thần này có thể do chính căn bệnh ung thư, các tình trạng do ung thư gây ra (như trầm cảm hoặc mất ngủ) hoặc nhiều phương pháp điều trị khác nhau bao gồm hóa trị, xạ trị và liệu pháp hormone.

Một số tình trạng y tế nhất định

Wilhour lưu ý rằng tình trạng sương mù não có thể xuất hiện ở nhiều tình trạng bệnh lý, bao gồm hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (POTS), thiếu máu, tiểu đường, trầm cảm, lo âu và các tình trạng tự miễn dịch như bệnh đa xơ cứng, hội chứng mệt mỏi mãn tính, bệnh celiac và bệnh lupus.

Một căn bệnh phổ biến liên quan đến các vấn đề về nhận thức: suy giáp, hay tình trạng tuyến giáp hoạt động kém, ảnh hưởng đến 5% người Mỹ trên 12 tuổi. Theo nghiên cứu , mệt mỏi, trầm cảm và khó khăn trong trí nhớ và chức năng điều hành thường là dấu hiệu sớm của bệnh suy giáp.

Hội chứng hậu COVID-19

Theo Viện Y tế Quốc gia (NIH), COVID-19 được biết là gây ra các vấn đề kéo dài về sự chú ý, khả năng tập trung và trí nhớ sau khi nhiễm bệnh.Theo nghiên cứu được NIH hỗ trợ, điều này có thể là do tình trạng viêm ở não ảnh hưởng đến cách hoạt động của các tế bào não.

Trong một nghiên cứu, 7,2% những người được báo cáo mắc COVID kéo dài đã bị sương mù não và triệu chứng này phổ biến hơn ở phụ nữ, những người có vấn đề về hô hấp từ trước và những người bị COVID-19 nặng hơn.

Suy giảm nhận thức nhẹ có giống với sương mù não không?

Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) , giai đoạn đầu của chứng mất trí nhớ, không giống như sương mù não. Theo Viện Lão khoa Quốc gia, khoảng 10-20% những người từ 65 tuổi trở lên mắc MCI phát triển chứng mất trí trong một năm. Tuy nhiên, các nghiên cứu đang được tiến hành nhằm mục đích tìm hiểu lý do tại sao một số người mắc MCI tiến triển thành chứng mất trí và những người khác thì không.

Điểm khác biệt giữa MCI và sương mù não là gì?

Suy giảm nhận thức có thể dẫn đến chứng mất trí nhớ không chỉ ảnh hưởng đến trí nhớ mà còn liên quan đến những thay đổi về chức năng và hành vi.

Khó khăn trong việc quản lý tiền bạc khi trước đây bạn vẫn kiểm soát được các vấn đề tài chính, hoặc không nhận ra các chuẩn mực xã hội khi trước đây bạn đã hiểu chúng, có thể là dấu hiệu ban đầu của chứng mất trí nhớ, cũng như gặp rắc rối với các thủ tục, không có khả năng làm những việc bạn từng làm và các vấn đề về nhận thức không gian, chẳng hạn như bị lạc.

MCI có thể dẫn đến chứng mất trí nhớ, nhưng hiện tại vẫn chưa rõ tình trạng sương mù não có thể tiến triển đến mức nào.

Phương pháp điều trị chứng sương mù não

Nếu tình trạng sương mù não kéo dài sau vài tuần, hãy trao đổi với bác sĩ, tiến sĩ Pudumjee khuyên. Sương mù não có thể là bình thường, đặc biệt là khi bạn quá căng thẳng. Nhưng nếu tình trạng này bắt đầu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, bạn nên tìm kiếm sự hướng dẫn y tế chuyên nghiệp.

Bác sĩ sẽ ghi lại tiền sử bệnh và (có thể) xét nghiệm máu, cũng như hỏi bạn về lối sống để kiểm tra thói quen của bạn xung quanh hoạt động thể chất, chế độ ăn uống, quản lý căng thẳng và giấc ngủ. Để điều trị chứng sương mù não, điều quan trọng là phải giải quyết bất kỳ tình trạng bệnh lý tiềm ẩn nào có thể ảnh hưởng đến chức năng nhận thức của bạn.

Ngoài ra, những thay đổi trong lối sống được các chuyên gia khuyên dùng có thể  giúp bạn khắc phục tình trạng não sương mù .

Tập thể dục thường xuyên

Hãy luôn năng động và đặt mục tiêu dành ra 150 phút hoạt động thể chất cường độ vừa phải mỗi tuần, nếu bạn khỏe mạnh. Tiến sĩ Pudumjee cho biết: “Tập thể dục kích hoạt não bộ nhưng cũng làm bạn mệt mỏi, giúp bạn ngủ ngon hơn vào ban đêm”.

Ngủ đủ giấc

Wilhour cho biết, hãy cố gắng ngủ ít nhất bảy tiếng mỗi đêm. Và duy trì lịch trình nghỉ ngơi nhất quán . “Đi ngủ và thức dậy cùng một lúc”, cô ấy khuyên. Bạn có thể muốn thức khuya để hoàn thành nhiều việc hơn, nhưng sẽ có lợi nếu cất máy tính xách tay đi hoặc tắt Netflix. “Nhìn chung, bạn sẽ không hiệu quả vào ngày hôm sau”, Wilhour cho biết. “Giấc ngủ nên là ưu tiên hàng đầu của mọi người”.

Quản lý căng thẳng

“Chúng ta có một bộ não nguyên thủy và một bộ não tiên tiến hơn. Khi ở trong trạng thái căng thẳng mãn tính, bộ não nguyên thủy sẽ tiếp quản và chúng ta không thể sử dụng các chức năng tư duy cao hơn của mình nữa”, Wilhour giải thích. Kiểm soát được căng thẳng sẽ giúp bạn duy trì được nhiều sức khỏe não bộ tốt hơn.

Hãy thử liệu pháp nhận thức

Thực hành chánh niệm  – tập trung vào một điều và hiện diện – có liên quan đến việc giảm căng thẳng, giảm trầm cảm và làm giảm các triệu chứng mãn kinh, tất cả đều có thể góp phần gây ra tình trạng não sương mù.

Các hoạt động rèn luyện trí não như đọc sách, giải ô chữ, chơi trò chơi hoặc chơi nhạc cụ có thể kích thích và hỗ trợ sức khỏe nhận thức, đồng thời giúp bạn kiểm soát tình trạng não mụ mẫm .

Cân bằng dinh dưỡng và ăn uống lành mạnh

Viêm được cho là có liên quan đến sương mù não, và chế độ ăn chống viêm có thể chống lại các tác động gây viêm trong cơ thể.

Điều này có nghĩa là hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm chế biến cao và thịt đỏ và thịt chế biến, và tuân theo chế độ ăn thực vật hoặc theo kiểu Địa Trung Hải tập trung vào ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả chứa nhiều chất chống oxy hóa và chất béo lành mạnh như axit béo omega-3 .

Caffeine và rượu ở mức vừa phải

Tùy thuộc vào bạn nếu bạn muốn đưa caffeine hoặc rượu vào cuộc sống của mình. Nhưng điều quan trọng là phải chú ý đến lượng và thời điểm bạn chọn uống những loại đồ uống này.

Theo nghiên cứu, việc uống cà phê có chứa caffeine có liên quan đến việc giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và bệnh Parkinson. Nhưng Wilhour cho biết uống caffeine quá muộn trong ngày có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.

Nếu bạn uống rượu, hãy uống ở mức vừa phải. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo phụ nữ không nên uống quá một ly mỗi ngày và nam giới không nên uống quá hai ly mỗi ngày.

“Nhiều hơn thế có thể gây hại cho sức khỏe não bộ”, Wilhour nói. Uống rượu trước khi đi ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bạn; nghiên cứu cho thấy những người uống rượu sẽ ngủ ít hơn.

Giữ kết nối xã hội

“Chúng ta đã tiến hóa để trở thành những sinh vật xã hội. Sống một cuộc sống biệt lập không phải là điều mà não bộ được tạo ra để làm”, Wilhour nói.

Sự mất kết nối cũng có thể góp phần gây ra chứng trầm cảm, có thể dẫn đến tình trạng não sương mù, bà nói. Một nghiên cứu trên hơn 66.000 người phát hiện ra rằng những người khỏe mạnh nhất về mặt tinh thần có sự kết hợp giữa kết nối xã hội và sự tham gia xã hội (so với chỉ một trong hai).

Hãy tập trung vào tình bạn và dành thời gian chất lượng cho những người bạn yêu thương một cách thường xuyên.

Theo dõi trang Fanpage của chúng tôi để biết thêm thông tin về cách bạn có thể đạt được giấc ngủ ngon mỗi đêm, đồng thời bạn cũng có thể tham gia trò chuyện và nhận tư vấn miễn phí từ đội ngũ dược sĩ của A&C Pharma.

Nguồn Everyday Health