Nếu bạn bị khó ngủ, nguyên nhân có thể đến từ loại thuốc bạn đang dùng. Theo giáo sư Andrew Spector, một số loại thuốc có thể khiến bạn cảm thấy tỉnh táo quá mức và khiến bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ chập chờn hoặc làm giảm chất lượng giấc ngủ hồi phục REM.

Các loại thuốc kê đơn làm gián đoạn giấc ngủ

1. Thuốc chặn kênh Beta

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, các thuốc chẹn beta hoạt động bằng cách làm chậm nhịp tim và giảm lực lưu thông máu khắp cơ thể. Chúng thường được sử dụng để điều trị các bệnh tim mạch, bao gồm suy tim, nhịp tim bất thường và huyết áp cao.

Giáo sư Spector giải thích: “Thuốc chặn beta có thể làm gián đoạn giấc ngủ, nhưng chỉ một số thuốc chặn beta nhất định mới có xu hướng làm điều đó và nó liên quan đến việc thuốc chặn beta cụ thể đó vượt qua hàng rào máu não tốt như thế nào”. “Metoprolol, propranolol và atenolol có xu hướng gây ra nhiều vấn đề hơn so với labetalol.”

Một đánh giá được công bố vào tháng 3 năm 2021 trên tạp chí Tăng huyết áp cho thấy thuốc chẹn beta làm tăng nguy cơ xảy ra những giấc mơ bất thường, mất ngủ và rối loạn giấc ngủ đối với một số người.

Thuốc chẹn beta cũng có thể làm giảm việc sản xuất hormone melatonin, loại hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chu kỳ ngủ-thức của bạn.

2. Thuốc chống trầm cảm

Theo Cleveland Clinic, các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) như fluoxetine (Prozac), citalopram (Celexa) và sertraline (Zoloft) điều trị trầm cảm bằng cách tăng mức serotonin trong não của bạn. Serotonin là chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng cũng như trí nhớ, cảm giác thèm ăn, giấc ngủ và các chức năng khác.

Tác động của SSRI đến giấc ngủ có thể khác nhau ở từng người và mỗi loại thuốc có thể ảnh hưởng khác nhau đến cùng một người. Tuy nhiên, nhìn chung, nghiên cứu cho thấy nhiều loại thuốc chống trầm cảm có thể làm gián đoạn giấc ngủ trong khi những loại khác có tác dụng an thần có thể cải thiện giấc ngủ trong thời gian ngắn nhưng lại dẫn đến các vấn đề về giấc ngủ như dùng thuốc an thần quá mức về sau.

SSRIs cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các rối loạn giấc ngủ như hội chứng chân không yên, mất ngủ, ác mộng, rối loạn hành vi giấc ngủ REM (trong đó bạn hành động và la hét để đáp lại những cơn ác mộng sống động trong giấc ngủ REM) và chứng ngưng thở khi ngủ.

Spector cho biết: “SSRI thực sự thú vị vì chúng có thể gây buồn ngủ và mất ngủ và nó có đặc tính riêng [thay đổi tùy theo từng cá nhân]”. “Vì vậy, mỗi người và mỗi loại thuốc, bạn sẽ không bao giờ biết mình sẽ nhận được loại nào.” Vì vậy, trong khi một người có thể bị gián đoạn giấc ngủ, Spector nói, thì người khác có thể ngủ ngon hơn vì thuốc đã điều trị chứng lo âu và trầm cảm của họ.

3. Thuốc corticosteroid

Các loại thuốc corticosteroid, hoạt động bằng cách giảm viêm và giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch, thường được kê đơn để điều trị các tình trạng như viêm khớp dạng thấp, bệnh viêm ruột (IBD), hen suyễn và dị ứng.

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, một số loại corticosteroid thông thường, chẳng hạn như cortisone, prednisone, methylprednisolone và dexamethasone, có thể khiến bạn tỉnh táo vào ban đêm và làm gián đoạn chu kỳ đánh thức giấc ngủ tự nhiên của bạn, đặc biệt nếu những loại thuốc này được dùng muộn hơn trong ngày.

Hiện tượng này được lý giải là do corticosteroid là phiên bản được sản xuất của hormone gây căng thẳng cortisol, giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ-thức của cơ thể bạn. Cơ thể thường có mức cortisol thấp hơn vào buổi tối khi bạn chuẩn bị đi ngủ và mức cortisol cao hơn vào buổi sáng khi bạn chuẩn bị thức dậy. Steroid dùng vào ban đêm có thể làm thay đổi chu kỳ thức-ngủ của bạn.

4. Thuốc điều trị rối loạn tăng động/giảm chú ý (ADHD)

Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, các loại thuốc ADHD khác nhau hoạt động theo những cách khác nhau, nhưng nói chung, chúng đều hoạt động bằng cách tăng mức độ của một số chất dẫn truyền thần kinh trong não để giúp cải thiện sự tập trung, tăng khả năng chú ý và giảm sự hiếu động thái quá.

Các loại thuốc phổ biến bao gồm methylphenidate (Ritalin, Concerta) và muối amphetamine/dextroamphetamine (Adderall).

Tác động của các loại thuốc này khá phức tạp và không rõ ràng. Theo Sleep Foundation, nhiều người mắc chứng ADHD cũng mắc các tình trạng như lo lắng, trầm cảm hoặc lạm dụng chất gây nghiện, tất cả đều có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và thói quen ngủ – do đó, không chắc chắn là người bệnh bị mất ngủ do dùng thuốc.

Ngoài ra, thuốc ADHD có thể ảnh hưởng đến từng cá nhân một cách khác nhau. Nghiên cứu cho thấy rằng một số người có thể thấy rằng một loại thuốc cụ thể nào đó khiến họ không thể ngủ được trong khi đối với những người khác, nó có thể có tác dụng ngược lại.

5. Thuốc ức chế cholinesterase

Các chất ức chế cholinesterase như donepezil, galantamine và Rivastigmine thường được kê đơn cho bệnh nhân Alzheimer để cải thiện các chức năng nhận thức như trí nhớ, suy nghĩ và ngôn ngữ. Những loại thuốc này có tác dụng ngăn chặn sự phá hủy acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng đối với trí nhớ và học tập.

Theo nghiên cứu được công bố vào tháng 1 năm 2022 trên tạp chí Thuốc oxy hóa và Tuổi thọ tế bào, những người dùng thuốc ức chế cholinesterase có thể có giấc ngủ REM dài hơn và có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề về giấc ngủ như mất ngủ và ác mộng.

Giáo sư Spector cho biết: “Một tác dụng phụ kinh điển của donepezil là những cơn ác mộng, chúng tôi giải quyết vấn đề này bằng cách chỉ cho donepezil vào buổi sáng”.

Các loại thuốc không kê đơn gây khó ngủ

Bạn có thể không biết liệu thuốc không kê đơn có chứa các thành phần gây rối loạn giấc ngủ như caffeine hay không trừ khi bạn đọc nhãn. Cũng có thể có quan niệm sai lầm rằng một chất như rượu có thể giúp cải thiện giấc ngủ, trong khi trên thực tế, nó lại có tác dụng ngược lại.

Dưới đây là một số loại thuốc không kê đơn có thể khiến bạn cảm thấy khó ngủ mỗi khi dùng:

1. Thuốc thông mũi

Công dụng của các thuốc thuộc nhóm này, bao gồm pseudoephedrine, có thể tạm thời làm giảm tắc nghẽn và áp lực xoang bằng cách giảm sưng tấy các mạch máu trong đường mũi.

Theo Sleep Foundation, tnhững sản phẩm này có thể làm tăng huyết áp và nhịp tim, đồng thời có tác dụng kích thích, có thể gây khó ngủ, đặc biệt là khi sử dụng thường xuyên.

2. Thuốc trị đau đầu có chứa Caffeine

Spector cho biết một số loại thuốc trị đau đầu như Excedrin Migraine và Anacin có chứa caffeine.

Theo Tổ chức Chứng đau nửa đầu Hoa Kỳ, caffeine ảnh hưởng đến hoạt động của adenosine, một chất dẫn truyền thần kinh có hàm lượng cao hơn trong máu trong các cơn đau nửa đầu. Theo nghiên cứu được công bố vào tháng 8 năm 2020 trên tạp chí Chất dinh dưỡng, caffeine ngăn chặn adenosine, làm giảm nhận thức về cơn đau.

Cách chúng tác động đến giấc ngủ Adenosine cũng ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ-thức. Theo Sleep Foundation, nó được sản xuất trong não trong những giờ thức và nó càng tích tụ nhiều thì bạn càng buồn ngủ. Nhưng khi bạn tiêu thụ caffeine, quá trình tự nhiên này bị gián đoạn và bạn khó ngủ.

3. Một số loại thảo dược

Thảo dược ngày càng được ưa chuộng vì tính an toàn và hiệu quả của chúng trong điều trị bệnh. Nhưng cũng giống như thuốc, có loại thảo dược giúp an thần dễ ngủ (như Lạc Tiên, Vông Nem, Tâm Sen…) thì cũng có những loại khiến bạn khó ngủ hơn, đơn cử như là nhân sâm.

Vì nhân sâm là vị thuốc đại bổ chuyên dùng phục hồi nguyên khí, nếu dùng trước lúc đi ngủ dễ gây hưng phấn thần kinh, dẫn đến tình trạng mất ngủ, khó ngủ.

4. Miếng dán nicotin

Có thể bạn không nhận ra nhưng nicotine là một chất kích thích. Vì vậy, nếu bạn sử dụng miếng dán nicotine để cai thuốc lá thì việc dán miếng dán này trước khi đi ngủ là không lý tưởng, Spector nói.

Cách cải thiện tình trạng khó ngủ do dùng thuốc

Việc đầu tiên bạn nên làm, chính là nói chuyện với bác sĩ về tình trạng mất ngủ của mình. Tùy vào thể trạng bệnh mà bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc.

Trong trường hợp không thể đổi thuốc, bạn cũng có thể áp dụng các biện pháp vệ sinh giấc ngủ cũng như kết hợp với một số loại thảo dược an thần để giúp vào giấc dễ dàng hơn.

>> Theo dõi trang Fanpage của chúng tôi để biết thêm thông tin về cách bạn có thể đạt được giấc ngủ ngon mỗi đêm, đồng thời bạn cũng có thể tham gia trò chuyện và nhận tư vấn miễn phí từ đội ngũ dược sĩ của A&C Pharma.

Theo Everyday Health