Ăn uống theo cảm xúc thường được sử dụng để chỉ việc ăn uống như một cách đối phó với những cảm xúc tiêu cực, đặc biệt là ăn quá nhiều. Theo các chuyên gia, đây có thể là vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tinh thần lẫn sức khỏe thể chất, nếu như chúng ta không biết cách kiểm soát.

5 dấu hiệu cho thấy việc ăn uống theo cảm xúc có thể là vấn đề đối với bạn

Ăn uống theo cảm xúc không đồng nghĩa với việc ăn quá nhiều hoặc ăn uống có vấn đề. Nhưng nếu bạn không có mối quan hệ lành mạnh với thực phẩm hoặc nếu bạn thắc mắc liệu việc ăn uống theo cảm xúc của mình có vấn đề hay không thì đây là một số cảnh báo đỏ.

1. Bạn đột ngột thèm ăn những thực phẩm giàu chất béo

Mặc dù không phải tất cả việc ăn uống đều là hoặc nên đáp ứng với cơn đói sinh lý, nhưng có những sự khác biệt giữa cơn đói do nhu cầu ăn uống về mặt thể chất và cơn đói do cảm xúc thúc đẩy.

“Cơn đói thể xác xuất hiện dần dần. Cơn đói do cảm xúc thường xuất hiện đột ngột và có cảm giác cấp bách, giống như nó phải được thỏa mãn ngay lập tức,” Amy Girimonti, chuyên gia trị liệu về chứng rối loạn ăn uống ở Phoenix, Arizona, cho biết.

Cơn đói cảm xúc, hay cảm giác thèm ăn do cảm xúc, có xu hướng xoay quanh những thực phẩm có nhiều chất béo hơn (như kem, khoai tây chiên, khoai tây chiên hoặc mì ống và phô mai). Nghiên cứu cho thấy rằng những người gặp khó khăn với việc ăn uống theo cảm xúc sẽ chọn những thực phẩm có nhiều chất béo hơn là thực phẩm lành mạnh có sẵn.

Khi những kiểu ăn uống theo cảm xúc này được sử dụng như một cơ chế đối phó để khắc phục tâm trạng chán nản hoặc tình huống khó khăn – hoặc dẫn đến cảm giác tội lỗi, xấu hổ hoặc mất kiểm soát – thì chúng có thể là một vấn đề, Girimonti cho biết thêm.

2. Bạn không ý thức được những gì mình đã ăn

Nếu sau khi nghe tin xấu hoặc cãi nhau với bạn đời, bạn chộp lấy một túi khoai tây chiên và bắt đầu nhai, rồi nhận ra rằng túi đã biến mất trước khi bạn kịp nhận ra, đó có thể là dấu hiệu cho thấy việc ăn uống do cảm xúc nhất thời.

Tiến sĩ Ryan Sultan, bác sĩ tâm thần và nhà nghiên cứu tại Đại học Columbia ở thành phố New York, giải thích: “Ăn mà không chú ý đến số lượng hoặc chất lượng thức ăn là dấu hiệu phổ biến của việc ăn uống theo cảm xúc và thường do bạn ăn quá nhanh, không thưởng thức món ăn và tìm kiếm sự giải tỏa hơn là dinh dưỡng”.

3. Bạn ăn ngay cả khi không đói

Một dấu hiệu khác cho thấy việc ăn uống theo cảm xúc có thể có vấn đề là bạn thường ăn khi không đói hoặc tiếp tục ăn khi đã no. Điều này có thể đi đôi với việc ăn uống không suy nghĩ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng bạn có thể không nhận ra tín hiệu no khi ăn quá nhanh, vì cần có thời gian để những hormone trong ruột đó được giải phóng và nhận biết bởi não.

Tiến sĩ Kelsey M. Latimer, chuyên gia về rối loạn ăn uống được chứng nhận và chủ sở hữu của Dịch vụ Tâm lý KLM ở Stuart, cho biết điều quan trọng cần lưu ý là không phải mọi trường hợp ăn uống khi bạn không đói đều là dấu hiệu của việc ăn uống theo cảm xúc hoặc có vấn đề.

Ví dụ như ăn một loại thực phẩm nhất định như một cách để gắn kết hoặc tuân thủ các chuẩn mực xã hội, chẳng hạn như ăn một miếng bánh tại văn phòng nhân dịp sinh nhật đồng nghiệp hoặc chia sẻ đồ ăn nhẹ với bạn bè tại rạp chiếu phim.

Tuy nhiên, việc này có thể trở thành vấn đề khi nó khiến bạn đau khổ sau đó, đặc biệt nếu nó diễn ra quá thường xuyên. Nó có xu hướng khiến người bệnh đau khổ và mức độ căng thẳng có thể cao hơn.

4. Ăn uống theo cảm xúc là cách đối phó của bạn

Thỉnh thoảng sử dụng thực phẩm để giúp đối phó với một tình huống khó khăn là điều bình thường. Ăn uống theo cảm xúc là một phản ứng tương đối bình thường khi cảm thấy buồn chán hoặc lo lắng, và việc hướng tới đồ ăn để cảm thấy thoải mái có thể là một chiến lược an toàn và hiệu quả đối với một số người để đối phó với những thăng trầm của cuộc sống”.

Nhưng nếu ăn uống là cách duy nhất để bạn đối phó với những thăng trầm thì đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề lớn hơn. Yelena Wheeler, một chuyên gia dinh dưỡng, cho biết: “Nếu ai đó cần phải ăn một thứ gì đó mỗi khi họ thấy mình ở trong một tình huống khó chịu, thì đó là điều cần được xem xét thêm.”

Wheeler nhấn mạnh rằng điều quan trọng là liệu hành vi đó có cản trở cuộc sống hàng ngày hay đã thay đổi theo thời gian để trở thành một thói quen gây rối. Ví dụ: nếu ngăn kéo bàn, túi xách, ô tô và bàn cạnh giường ngủ của bạn luôn phải dự trữ những thanh sô cô la hoặc khoai tây chiên yêu thích của bạn đề phòng trường hợp có một tin nhắn hoặc cuộc trò chuyện khó chịu hoặc bất ngờ, thì bạn có thể đang dựa quá nhiều vào thức ăn để đối phó với căng thẳng.

5. Cảm thấy tội lỗi, xấu hổ hoặc yếu đuối về việc ăn uống của mình

Vì ăn uống theo cảm xúc là điều bình thường nên việc có cảm giác về những gì mình ăn là điều bình thường. Nhưng bạn đã bao giờ thấy một ai đó liên tục hối hận về việc mình ăn quá mức nhưng vẫn không thể dừng lại chưa?

Đáng buồn là có khá nhiều người như vậy, đặc biệt là các bạn trẻ. Họ ăn vào những thực phẩm biết rõ là nó không tốt, cũng biết rõ là không nên ăn nhưng họ vẫn cứ tiếp tục ăn cho đến khi sự hối tiếc của họ biến thành nỗi tự ti, sự ủ rũ buồn chán bên trong một cơ thể thừa cân và thiếu sức sống. Và họ không thể dừng lại.

Làm thế nào để đối phó với việc ăn uống theo cảm xúc nếu nó trở nên có vấn đề

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể đang ăn uống theo cảm xúc theo cách có vấn đề, hãy biết rằng bạn không đơn độc.

Một cuộc khảo sát gần đây của Everyday Health, bao gồm 3.144 người trưởng thành cho biết họ đã cố gắng giảm cân trong vòng sáu tháng qua, cho thấy 46% số người được hỏi cho biết đôi khi họ cảm thấy tội lỗi hoặc xấu hổ về những thực phẩm họ đã ăn trước khi cố gắng giảm cân.

Một số cách lành mạnh để giải quyết những cảm giác này là gì? Dưới đây là một số bước để thử.

1. Luyện tập khả năng tự nhận thức

Hãy chú ý đến cách bạn phản ứng khi những cảm xúc mạnh mẽ – căng thẳng, lo lắng, tức giận hoặc thậm chí phấn khích – xuất hiện. Nếu bạn đột nhiên thèm ăn, bạn nên tự hỏi bản thân xem liệu bạn có thực sự muốn hoặc cần ăn hay ăn uống là một cơ chế đối phó để xoa dịu cảm giác của bạn.

“Thỉnh thoảng dùng đồ ăn như một sự động viên, một phần thưởng hoặc để ăn mừng là điều bình thường ở tất cả mọi người. Nhưng khi ăn uống là cơ chế đối phó cảm xúc chính của bạn, bạn có thể mắc kẹt trong một chu kỳ không lành mạnh,” Girimonti nói.

Thực hành tự nhận thức không phải lúc nào cũng dễ dàng. Tiến sĩ Sultan khuyên bạn nên ghi nhật ký về thức ăn và cảm xúc để giúp xác định các tác nhân gây ra cảm xúc và bất kỳ mô hình nào có thể phát sinh. Ghi lại những thực phẩm bạn tiêu thụ trong ngày cùng với những cảm xúc bạn đang trải qua trước, trong và sau khi ăn. Điều này có thể giúp bạn xác định các kiểu tiêu thụ thực phẩm liên quan đến cảm xúc từng khoảnh khắc của bạn.

2. Thử các công cụ quản lý căng thẳng khác

Girimonti nói rằng điều quan trọng là tìm ra những cách mới hoặc khác để đối phó khi bạn phải đối mặt với những cảm xúc mạnh mẽ. Những việc như gọi điện hoặc nhắn tin cho bạn bè, đi tắm, tập thể dục, thiền hoặc đi dạo quanh văn phòng để giải trí đều là những lựa chọn.

Những lựa chọn thay thế này thực sự có thể giúp cải thiện kết quả và sức khỏe tổng thể. Một nghiên cứu cho thấy việc rèn luyện thiền chánh niệm giúp các cá nhân có sự tự nhận thức tốt hơn và họ cũng kiểm soát tốt hơn các xung động cảm xúc liên quan đến thực phẩm.

3. Kết nối với chuyên gia dinh dưỡng hoặc nhà trị liệu

Khi việc ăn uống theo cảm xúc của bạn ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, kèm theo cảm giác tội lỗi hoặc xấu hổ mạnh mẽ hoặc là điều gì đó khiến bạn trở thu mình lại, bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia. Biết rằng cảm xúc của bạn về những gì bạn ăn có thể bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn (và đôi khi cũng nằm ngoài nhận thức của bạn).

Rất rất nhiều những chiến dịch truyền thông của các doanh nghiệp lớn được tạo ra chỉ với mục đích kích thích người dùng tiêu thụ nhiều thực phẩm hơn, bất chấp việc họ biết rõ nó không tốt cho sức khỏe.

Một nghiên cứu được xuất bản vào năm 2022 đã xem xét 1.000 video TikTok từ các hashtag phổ biến về dinh dưỡng, thực phẩm và liên quan đến cân nặng và nhận thấy rằng phần lớn đưa ra quan điểm về sức khỏe theo tiêu chuẩn cân nặng, nghĩa là chúng chỉ ra rằng sức khỏe chỉ có thể đạt được ở một cân nặng nhất định. Nhưng cơ thể mỗi người đều có sự khác biệt, và bạn không nên để mạng xã hội quyết định rằng mình có phải người khỏe mạnh hay xinh đẹp hay không.

Một đánh giá có hệ thống được công bố vào năm 2023 đã tìm thấy mối tương quan đáng kể giữa việc sử dụng mạng xã hội ở thanh thiếu niên, các triệu chứng rối loạn ăn uống, sự không hài lòng về cơ thể và các mối quan tâm khác về sức khỏe tâm thần.

>> Theo dõi trang Fanpage của chúng tôi để biết thêm thông tin về cách bạn có thể đạt được giấc ngủ ngon mỗi đêm, đồng thời bạn cũng có thể tham gia trò chuyện và nhận tư vấn miễn phí từ đội ngũ dược sĩ của A&C Pharma.

Nguồn Everyday Health